اگر مقصد خود را شهر آبپخش انتخاب کنید، به دیاری قدم خواهید گذاشت که سرتاسر در حصار نخل‌های هزار انگشت باقی‌مانده است، شهری که مردمش به طعم شیرین خرماهایش خو گرفته‌اند.
اما سایه این درختان هزاره تاریخ جنوب، اکنون در گیرودار آب است؛ این بار مشکل، کمبود آب نیست، بلکه هدر رفت آب است، مساله‌ای که سال‌هاست امان از دل نخل و نخلداران جنوب برده است.
آبیاری غرق آبی و پوسیدگی درختان نخل
این درختان برای حیات به آبیاری نیاز دارند و نخلداران هم به‌طبع، آب موردنیاز درختان خود را زیر پای آنها روانه می‌کنند اما چالشی که این آبیاری، نخلداران را با خود درگیر کرده‌است، هدر رفت آب زیر درختان و درنتیجه پوسیدگی و قارچ‌زدن تنه و ریشه، رویش علف‌های هرز و ازبین رفتن عناصر ارزشمند خاک است.
سید محمد موسوی، که خود فرزند همنشین با دیار نخل و نخلستان‌ها است، با مطالعه معضل‌های آبیاری به روش غرق‌آبی به فکر آن افتاد تا اصل روش آبیاری را تغییر دهد و در نحوه باغداری، سنت شکنی کرده و راه جدیدی برای رفع موانع بهره‌وری ایجاد کند.
سیدمحمد برای شروع تحقیق خود، به سراغ نخلستان‌هایی رفت که با آبیاری قطره‌ای سعی در کنترل هدر رفت آب داشتند اما چالشی که این نوع آبیاری به همراه داشت، آبیاری به روش غرق‌آبی بود و تنها سود این روش، جلوگیری از هدر رفت آب بود.
بازگشت به سنت مردم باستان
سید، این بار برای عبور از چالش مردم باغدار، به سراغ تاریخ مردم باستان رفت، او دریافت که در باستان با قراردادن کوزه‌ای از جنس خاک رس در کنار ریشه، به‌طور مستقیم به ریشه آبرسانی می‌کردند در این روش اگرچه هدر رفت آب و رویش علف‌های هرز ازبین رفته بود اما بازهم با چالش لجن شدن خاک اطراف ریشه و درنتیجه حمله قارچ‌ها روبه‌رو بود.
روش آبیاری با کوزه نسبت به دیگر روش‌های آبیاری، کارایی بیشتری داشت، پس سیدمحمد با حفظ بهره‌وری این روش، به دنبال اصلاح و خودکار کردن آبیاری باستانی شد.
اختراع دستگاه
اکنون وی با دغدغه رفع موانع بهره‌وری از نخلستان‌ها به دلیل آبیاری اشتباه، توانسته است دستگاهی اختراع کند که با قرارگیری در کنار ریشه درخت، علاوه‌بر اتصال به مخازن آب، قابلیت تبدیل بخار هوا به آب را دارد.
مزیت‌های دستگاه
مزیت دیگر دستگاه سیدمحمد این است که پایش روزانه ریشه به‌صورت خودکار انجام می‌شود و به مقدار نیاز به ریشه آبرسانی می‌شود؛ این روش شباهت زیادی به آبیاری باستانی دارد اما مزیت آن چنین است که به دلیل پایش مستمر ریشه، دیگر، نخلداران، شاهد هدررفت آب و یا پوسیدگی و لجن شدن خاک اطراف ریشه نیستند.
این روش بیشتر کارایی خود را در فضای بومی مناطق جنوب و ساحلی حفظ می‌کند و می‌تواند با بخار آب موجود در هوا، یک درخت را در طول تابستان آبیاری کند.
آبیاری اتوماتیک نخل در تابستان و زمستان
این روش در تزریق آب به درخت آن‌قدر حریصانه عمل می‌کند که می‌توان، فقط با چند ده لیتر آب، یک درخت را در حد استاندارد آبرسانی کرد. آنطور که سیدمحمد موسوی می‌گوید، از این روش می‌توان صنعت نخل را که سهم جدی در درآمد مردم جنوب دارد را به صورت مداوم و فقط با هزینه راه‌اندازی برای هر درخت در طول سال، تقویت کرد.
پس از راه‌اندازی این اختراع برای نخل، این دستگاه قادر است در زمستان آب مورد نیاز مخزن خود را از آب باران تامین کند و در تابستان با تبدیل بخار به آب، مخزن خود را پر نگه دارد؛ در حقیقت می‌توان گفت، این اختراع، حرکتی هوشمندانه و با صرفه‌جویی بالا در استفاده و بهره‌وری از آب است.
اکنون سیدمحمد به امید آن است که با همکاری مسؤولان امر، بتواند این اختراع را به صورت گسترده بین نخلداران توزیع کند و صنعت نخل و خرمای کشور را در جایگاهی که شایسته است قرار دهد.
گزارش فاطمه مظفرپور در خبرنگار فارس را از بوشهر در اینجا بخوانید
